SOLUCAN DELİKLERİ
Bir Solucan Deliği, birini bir yerden başka bir yere götüren bir kara deliktir. İçinde seyahat etmek biraz 'zaman' alır. Bir tünel gibidir. Işınlanmazsınız; bir portal kullanırken olduğu gibi 'ezilmez' ve 'parçalanmazsınız'.
Solucan delikleri teorik olarak mümkün müdür?
Bir solucan deliğinin uzayda bir yerden başka bir yere uzanan bir tünel olduğu düşünülmektedir. Uzay zamanda büyük kütleli bir nesne bulunduğunda, temel olarak yakın bölgedeki uzayzamanda bir eğrilik yaratır.
Kütle arttıkça, bu eğriliğin daha da aşırı hale gelmesini bekliyoruz. Bu tür nesnelerin evrende var olduğunu ve uzay zamanın bu aşırı eğriliği nedeniyle ışığın kaçamadığı kara delik olarak adlandırdığımız nesneler olduğunu düşünüyoruz.
Bir noktada, bir nesnenin kütlesi yeterince büyük hale gelirse, yerçekimi dışındaki diğer doğa güçlerinin maddeyi destekleyemeyeceğini ve bir kara deliğe dönüşeceğini düşünüyoruz. Bunu bir solucan deliğinin bir tarafı olarak düşünebilirsiniz.
Eğriliğin, diğer tarafta uzay-zamanın başka bir yerinde benzer bir şeyle bağlantı kuracak kadar aşırı olduğu bir durum olabilir mi? Teorik olarak bu doğru olabilir.
Hiç solucan deliği bulundu mu?
Hayır. Kara deliklerin varlığına dair önemli miktarda kanıtımız var. Ama hiç solucan deliği bulunmadı.
Farklı solucan deliği türleri var mı?
Genel görelilik olarak adlandırılan kütle çekim teorimizin, solucan deliklerini biraz farklı özelliklerle tanımlayan farklı teorik uygulamaları vardır. Örneğin, tanımlanan solucan deliği türlerindeki en büyük ayrımlardan biri, geçilebilir olup olmadıklarıdır - yani, bir uçtan diğerine gidip gidemeyeceğinizdir. Yani evet, bu anlamda farklı türlerde solucan delikleri olabilir.
Solucan delikleri ilk kez 1916 yılında teorize edildi, ancak o zamanki isimleri bu değildi. Avusturyalı fizikçi Ludwig Flamm, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisindeki denklemlere başka bir fizikçinin bulduğu çözümü incelerken, başka bir çözümün mümkün olduğunu fark etti. Bir kara deliğin teorik olarak zaman içinde tersine çevrilmiş hali olan bir “beyaz delik” tanımladı. Hem kara hem de beyaz deliklere girişler bir uzay-zaman kanalıyla bağlanabilirdi.
1935'te Einstein ve fizikçi Nathan Rosen genel görelilik teorisini kullanarak bu fikri detaylandırdılar ve uzay-zamanda “köprülerin” varlığını öne sürdüler. Bu köprüler uzay-zamanda iki farklı noktayı birbirine bağlayarak teorik olarak seyahat süresini ve mesafeyi azaltabilecek bir kestirme yol yaratır. Bu kestirme yollara Einstein-Rosen köprüleri ya da solucan delikleri adı verildi.
Oregon Üniversitesi'nde teorik fizik profesörü olan Stephen Hsu, yaptığı açıklamada, “Bu noktada her şey çok varsayımsal,” dedi. “Kimse yakın zamanda bir solucan deliği bulacağımızı düşünmüyor.”
Journal of High Energy Physics'te (2020) yayınlanan bir makaleye göre solucan delikleri, ikisini birbirine bağlayan bir boğaz ile iki ağız içerir. Ağızlar büyük olasılıkla sferoidal olacaktır. Boğaz düz bir şekilde uzanabilir, ancak daha geleneksel bir rotanın gerektirebileceğinden daha uzun bir yol izleyerek etrafından da dolanabilir.
Einstein'ın genel görelilik teorisi matematiksel olarak solucan deliklerinin varlığını öngörmektedir, ancak bugüne kadar hiçbiri keşfedilmemiştir. Negatif kütleli bir solucan deliği, kütleçekiminin geçen ışığı etkileme biçimiyle fark edilebilir.
Genel göreliliğin bazı çözümleri, her birinin ağzının bir kara delik olduğu solucan deliklerinin varlığına izin verir. Ancak, ölmekte olan bir yıldızın çökmesiyle oluşan doğal bir kara delik kendi başına bir solucan deliği yaratmaz.
